Efficiëntie in de Belgische gezondheidszorg: slimmer werken voor een duurzame toekomst

De BD Healthcare Resilience Barometer 2024¹ onderzoekt de veerkracht van gezondheidszorgsystemen in 100 landen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika (EMEA). Het Belgische luik van de Barometer² onderzoekt de veerkracht van de Belgische gezondheidszorg vanuit het perspectief van drie kernpijlers - de patiënten, het zorgpersoneel en de algemene efficiëntie en duurzaamheid van de zorgverstrekking.

De uitdaging: een betaalbaar geïntegreerd zorgmodel

Een efficiënt gezondheidszorgsysteem is niet alleen kosteneffectief, maar zorgt er ook voor dat patiënten sneller en beter geholpen worden. Over de hele wereld worstelen landen met stijgende zorgkosten, onnodige ziekenhuisopnames en de ecologische voetafdruk van de zorgsector.³

Door betere coördinatie, digitalisering en preventieve zorg kunnen zorgsystemen efficiënter werken en duurzamer worden. Dit is niet alleen goed voor de patiënt, maar ook voor de financiële en ecologische houdbaarheid van de sector.

Slimmere inzet van middelen: naar een waardegerichte gezondheidszorg

De druk op de Belgische ziekenhuizen neemt toe. Rentabiliteit staat onder druk, middelen zijn beperkt en de nood aan efficiëntie wordt steeds groter. Maar efficiëntie draait niet alleen om kostenbesparing – het is in de eerste plaats een menselijke uitdaging.  Tijdens een exclusief debat georganiseerd door BD Benelux bespraken Rudy Maertens (Algemeen Directeur AZ Alma), dr. Bart Demyttenaere (Medisch Directeur Solidaris) en dr. Sebastian Spencer (Medisch Directeur Europa Ziekenhuizen) hun visie op hoe een geïntegreerd en duurzaam zorgsysteem kan worden ontwikkeld.

Efficiëntie als een menselijke uitdaging

Een waardegericht zorgsysteem vereist slimme keuzes in het gebruik van middelen. Maar om structureel te verbeteren, zijn gerichte investeringen noodzakelijk. Volgens de sprekers is efficiëntie niet enkel een technologische of financiële kwestie, maar vooral een menselijke uitdaging.

Een concreet voorbeeld is de optimalisatie van operatiekwartieren. Het efficiënter maken van deze afdelingen vraagt om meer dan enkel technologische verbeteringen. Leveranciers van medische apparatuur spelen hier een steeds grotere rol, niet alleen door innovatieve producten te leveren, maar ook door zorginstellingen te adviseren over de menselijke en organisatorische impact.

Geïntegreerde zorg: technologie en human resources in balans

Een efficiënt zorgsysteem gaat verder dan technologie alleen – het vereist een doordachte organisatie van menselijke en technologische middelen. Dr. Spencer wees op een gebrek aan centralisatie van de zorg in België, [LK1] met als voorbeeld de acute hartzorg in Brussel.

• Huidige situatie: Momenteel zijn er in Brussel zes ziekenhuizen waar 24/7 dringende hartoperaties worden uitgevoerd. Dit betekent zes volledig uitgeruste teams die continu beschikbaar moeten zijn, wat leidt tot versnippering van expertise, inefficiënt gebruik van middelen en een hoge belasting van zorgverleners.
• Internationale benchmark: In Denemarken wordt dezelfde zorg verleend via vijf hartcentra voor het hele land. Dit model centraliseert expertise, verhoogt de efficiëntie en verbetert de levenskwaliteit van zorgverleners.

Europaziekenhuizen is een van de ziekenhuizen dat dringende hartingrepen aanbiedt. “Maar er is geen sprake van dat wij ermee stoppen, want dat zou betekenen dat we aanzienlijke financiering voor het operatiekwartier verliezen, en bovendien zouden we niet langer bevoegd zijn om atriumfibrillatie-ablatie uit te voeren in de interventionele cardiologie”, aldus dr. Spencer.

Ook dr. Gilbert Bejjani brak een lans voor de rationele verdeling van het zorgaanbod over de ziekenhuizen. De toekomst van de ziekenhuisfinanciering ligt in bundled payments  die alle directe kosten van een ingreep dekken, stelde dr. Bejjani. “We kennen de gemiddelde prijs in België voor een hartoperatie, een blindedarmontsteking of voor welke operatie dan ook. Wanneer je een systeem van pathologie gebaseerde financiering introduceert, passen ziekenhuizen zich aan en vindt er een natuurlijke herverdeling van diensten en zorgaanbod plaats. Aan de andere kant kunnen we een fee-for-service model behouden voor speciale gevallen.”

De berekening van zo een systeem moet wel eenvoudig blijven, waarschuwde dr. Bejjani, die de beleidsmakers oproep om de nodige sense of urgency te ontwikkelen. “Er is nu een momentum dat we moeten aangrijpen. Het tekort aan zorgverleners, de toenemende zorg vraag,  en de schaarste aan middelen. Het is tijd om te handelen in een geest van value-based care, waarbij toegevoegde waarde voor de patiënt voorop staat en optimale efficiëntie van de ingezette middelen wordt bevorderd.”

Systeemverandering vereist visie en leiderschap

Rudy Maertens ziet voldoende middelen in het zorgsysteem, maar het ontbreekt aan een duidelijke visie en een concreet veranderingsplan bij beleidsmakers. Een systeemverandering vergt meer dan herverdeling van middelen – het vraagt een veilig, betrouwbaar ecosysteem met heldere doelstellingen en de bereidheid om aanpassingen en opofferingen te accepteren.

Wat is nodig voor een succesvolle transitie?

• Een geïntegreerde visie op zorgorganisatie en technologie.
• Optimalisatie en concentratie van gespecialiseerde zorg.
• Een ecosysteem waarin verandering wordt aangemoedigd en ondersteund.
   

Zowel Sebastian Spencer als Bart Demyttenaere riepen zorgorganisaties op tot samenwerking in plaats van concurrentie. Ze benadrukten het belang van een zorgaanbod dat afgestemd is op de behoeften van de bevolking. Alleen op die manier kunnen we een gezondheidszorgmodel creëren dat duurzaam en toekomstbestendig is.

Wil je dieper ingaan op de inzichten en trends binnen de gezondheidszorg? Download de BD Healthcare Resilience Barometer 2024¹  en ontdek hoe zorginstellingen zich aanpassen aan de veranderende uitdagingen en welke strategieën bijdragen aan een veerkrachtigere gezondheidszorg.

REFERENTIES

1. Zie https://lp.bd.com/202501-BDX25-BNL_NL-Barometer-Awareness-Barometer_Report-LP_LP-EN-01-MainLP.html
2. 202501-BDX25-BNL_NL-Barometer-Awareness-Barometer_Report-LP-BD-140615_Belgium_2024_Healthcare_Resilience_Barometer_Report_Dutch_202501.pdf
3. Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Tackling Wasteful Spending on Health. Online gepubliceerd in 2017. https://doi.org/ 10.1787/9789264266414-en