Patiëntveiligheid in België: hoe kunnen we zorggerelateerde infecties beter voorkomen?

De BD Healthcare Resilience Barometer 2024¹ onderzoekt de veerkracht van gezondheidszorgsystemen in 100 landen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika (EMEA). Het Belgische luik van de Barometer² behandelt de veerkracht van de Belgische gezondheidszorg vanuit het perspectief van drie kernpijlers - de patiënten, het zorgpersoneel en de algemene efficiëntie en duurzaamheid van de zorgverstrekking.

De situatie in België: een sterk systeem met pijnpunten

België heeft een hoge universele gezondheidsdekking, wat betekent dat zorg breed toegankelijk is. Maar patiëntveiligheid blijft een uitdaging:

• HAI-prevalentie: in 2022 had naar schatting 9,2% van de patiënten in de Belgische acute ziekenhuizen op een willekeurige dag een of meer zorginfecties. Wanneer geen rekening wordt gehouden met de infecties opgelopen in instellingen voor langdurige zorg, ligt dit cijfer iets lager (8,5%). De Belgische cijfers liggen echter boven het Europese gemiddelde van 7,1%. Ze zijn hoger dan verwacht en laten een verslechterende trend zien, die verder onderzoek en preventie rechtvaardigt.
• Infectiesurveillance: de barometer toont een gebrek aan monitoring en follow-up. Hoewel de Belgische gezondheidszorg sterk is in toegankelijkheid, tonen deze cijfers aan dat we dringend meer moeten investeren in patiëntveiligheid en infectiecontrole.
   

Tijdens een exclusief debat georganiseerd door BD Benelux bespraken drie vooraanstaande healthcare-experts – dr. Sebastian Spencer (Medisch Directeur Europa Ziekenhuizen), dr. Bart Demyttenaere (Medisch Directeur Solidaris) en Rudy Maertens (Algemeen Directeur AZ Alma) – de structurele uitdagingen en potentiële oplossingen voor de Belgische gezondheidszorg.

Ziekenhuisinfecties: nood aan meer transparantie en preventie

Een van de centrale discussiepunten betrof de zorgwekkend hoge prevalentie van zorggerelateerde infecties (HAI) in Belgische ziekenhuizen. Volgens dr. Demyttenaere wordt te weinig openlijk over dit probleem gesproken, wat een effectieve aanpak in de weg staat. Hij pleitte voor het belang van een correcte registratie van HAI’s, en meer transparantie binnen en tussen ziekenhuizen.

Daarnaast wees dr. Spencer erop dat ziekenhuishygiënisten en infectiepreventiemaatregelen vaak als extra werklast worden gezien, in plaats van als een essentiële pijler van patiëntveiligheid. “De perceptie bestaat dat een arts-hygiënist er alleen maar is om verpleegkundigen extra werk te bezorgen”, zei dr. Spencer. Dit wijst op de noodzaak van een cultuurverandering, waarbij infectiepreventie als een gedeelde verantwoordelijkheid binnen het zorgteam wordt beschouwd.

Financieringsmodel: een structureel knelpunt voor kwaliteitszorg

Een ander belangrijk discussiepunt was de ontoereikendheid van het huidige financieringssysteem, dat onvoldoende prikkels biedt voor kwaliteitsverbetering en preventie. Dit leidt tot minder focus op zorgkwaliteit, hoge werkdruk en een verhoogd risico op burn-out bij zorgverleners.

Dr. Spencer pleitte om meer in te zetten op een waarde- of outcomegebaseerde financiering. In Europa Ziekenhuizen keert men een klein deel van de pay for performance-financiering aan de artsen uit indien vooraf bepaalde kwaliteitsindicatoren behaald worden. Voor 2025 zijn de overeengekomen indicatoren de verbetering van de mortaliteitscijfers (Hospital Standardised Mortality Ratio - HSMR) en de reductie van het antibioticagebruik in Europa Ziekenhuizen. Deze aanpak bewees in het ziekenhuis eerder al effectief te zijn, zoals bij de succesvolle implementatie van de doelstelling om op een correcte manier elektronische patiëntendossiers (EPD) in te vullen, aldus nog dr. Spencer.

Een langetermijnvisie voor zorgfinanciering

De panelleden waren het erover eens dat het huidige aandeel van pay for performance in de ziekenhuisfinanciering veel te beperkt is. Gilbert Bejjani, medisch directeur van Clinique de la Basilique, Clinique Edith Cavell en City Clinic Louise-CHIREC, benadrukte dit ook vanuit het publiek. “Als ziekenhuizen en artsen 10% van hun financiering kunnen verliezen door slechte kwaliteitsuitslagen, zou er meteen veel veranderen.” Tot slot benadrukte Rudy Maertens de noodzaak om langetermijndoelstellingen te laten primeren boven kortetermijnoplossingen. Hij pleitte voor integratie van regionale zorgmodellen, die kwaliteit en financiering sterker aan elkaar koppelt. De essentie, volgens Maertens, is een ‘follow the money’-benadering, die financiële middelen toewijst op basis van meetbare kwaliteitsverbeteringen, eerder dan een klassieke ‘pay-per-service of fee-for-service’-structuur.

Wil je dieper ingaan op de inzichten en trends binnen de gezondheidszorg? Download de BD Healthcare Resilience Barometer 2024¹ en ontdek hoe zorginstellingen zich aanpassen aan de veranderende uitdagingen en welke strategieën bijdragen aan een veerkrachtigere gezondheidszorg.

REFERENTIES

1. Zie BD
2. 202501-BDX25-BNL_NL-Barometer-Awareness-Barometer_Report-LP-BD-140615_Belgium_2024_Healthcare_Resilience_Barometer_Report_Dutch_202501.pdf
3. Suetens, C, Latour, K, Kärki, T, et al. Prevalence of healthcare-associated infections, estimated incidence and composite antimicrobial resistance index in acute care hospitals and long-term care facilities: results from two European point prevalence surveys, 2016 to 2017. PubMed. https://doi.org/10.2807/1560-7917. ES.2018.23.46.1800516
4. Suetens, C, Latour, K, Kärki, T, et al. Prevalence of healthcare-associated infections, estimated incidence and composite antimicrobial resistance index in acute care hospitals and long-term care facilities: results from two European point prevalence surveys, 2016-2017. PubMed. https://doi.org/10.2807/1560-7917. Es.2018.23.46.1800516
5. PHC4. The impact of healthcare-associated infections in Pennsylvania, Geraadpleegd in 2022. https://www.phc4.org/wp-content/uploads/hai2010report.pdf